Tarihsel Açıdan da Önemli Bir Bilim, Tıp ve Kültür Merkezi: Süleymaniye Külliyesi

6 Şubat 2007 Kaynak: Bilim ve Teknik
 
Mahir Özmen-Dilek Aslan-Murat Bozkurt-Gökhan Osmanoğlu

2006 yılı Ağustos ayında Amerika’da yayınlanan Neuro Surgery isimli dergide Türkiye’den bir yazı yayınlandı. Alışılmışın dışındaki bu yazı, sağlık ve eğitim alanındaki enstitülerden biri hakkındaydı: Bulunduğu şehirle bütünleşmiş ve onun gelişmesine katkı sunmuş olan İstanbul’daki Süleymaniye Külliyesi.

Tıpkı antik çağlarda Kos adasındaki Asclepiad, Bergama ve İskenderiye kütüphaneleri ya da günümüzdeki Harvard, Oxford ve Cambridge Üniversiteleri örneklerinde olduğu gibi. Külliye; Tıp Fakültesi, hastane, kütüphane, eczane gibi bir çok birimden oluşmaktaydı. Külliye, Kanuni Sultan Süleyman’ın isteği üzerine dönemin en ünlü mimarı olan Mimar Sinan tarafından yapıldı. Gülten Dinç, Sait Naderi ve Yücel Kanpolat’ tarafından yapılan bu çalışmada, Romalılar ve Bizanslılardan başlayıp Osmanlılara ve günümüze kadar uzanan kısa bir İstanbul tarihi anlatılıyor. Özelliklede 16. yy Osmanlı imparatorluğunda bilimsel düzeyden ayrıntılı olarak bahsediliyor. Osmanlı imparatorluğu hem sivil hem de askeri anlamda büyürken, bilim adamları, doktorlar, cerrahlar yetiştirebilmesi yanında muhtaçlara da yardım eli uzatabilecek, sosyal anlamda destek sağlayacak kuruluşlara gereksinim doğduğundan bahsediliyor.

Muhteşem Süleyman olarak da bilinen Kanuni’nin adına yaraşır şekilde bir eser ortaya çıkarılırken, İstanbul’da da ilk Tıp fakültesinin temelleri atılmış oluyor. Külliye, genel ve sağlıkla ilgili bölümlerden oluşuyor: cami, orta dereceli eğitim için dört okul (ilk, orta, lise ve üstü okullar); yüksek eğitim için iki okul: tıp fakültesi ve ilahiyat; eczane, hastane, misafirhane - otel, aşevi, kervansaray, hamam, Kanuni Sultan Süleyman ve karısı Hürrem Sultan için iki kabir. Ve de Mimar Sinan’ın kabri... Bugün, okullardan birisinin Türkiye Bilimler Akademisi (TUBA) için ayrılmış olduğundan restorasyon çalışmalarının da buradan başladığından bahsediliyor. Çalışmada, hastane, tıp fakültesi ve eczane arasındaki ilişkilerden detaylı olarak bahsediliyor. Tıp Fakültesinde öğrenciler, teorik dersler yanında haftada dört gün hastanedeki pratik uygulamalara katılıyor. Bu hastanenin diğer Osmanlı hastanelerinden en önemli farlı özel bir nöropsikiyatri bölümünün bulunması. Bu bölümde hastalar özel ilaçlar ve müzik gibi farklı yöntemlerle tedavi ediliyor. Hastanedeki doktorlar tam gün çalışıyor ve kesinlikle ücret almıyor. 1873 yılına kadar bu durum böyle devam ediyor. Külliye, sonraları deri ve matbaacılık isleriyle uğraşanlar tarafından kullanılmaya başlanıyor. Bu gün ise bina unutulmuş durumda ve restorasyon gerektiriyor deniliyor.

Kütüphane

Kütüphane bugün de faaliyete devam etmekte. Türkçe, Arapça ve Farsça kaynaklar dikkate alındığında dünyanın en zengin kütüphanesi olma özelliğinde. El yazması eserler açısından da dünyanın en zengin kütüphanelerinden biri. Kütüphanede 170.000’ den fazla kitap mevcut.

Bilim ve tıp açısından bakıldığında mevcut kitaplardan bazıları şu şekilde sıralanıyor: M.S 1. yüzyılda Anazarba’da (Adana bölgesi) yaşamış olan Dioscorides’in en önemli çalışması olan De Materia Medica’nın arapça kopyası; 980-1037 yılları arasında yaşamış olan İbn-i Sina (Avicenna) tarafından yazılmış olan Canon of Medicine’ın arapça kopyası; Şemsettin İtaki’nin 1632 yılında yazmış olduğu anatomi kitabı (bir Türkün yazdığı ilk anatomi kitabı), ve 1521 yılında Piri Reis tarafından yazılmış olan ve dünyanın yuvarlak olduğundan, Amerika’nın keşfi ve Christopher Columbus’dan bahsedilen Kitab-ı Bahriye. Kitapta Piri Reis tarafından hazırlanmış olan ve bugün Istanbul Topkapı Müzesinde bulunan bir harita da bulunuyor.

Diğer haberler